top of page
Ara

Çocuklarda tiroid hastalıkları

Yazarın fotoğrafı: Ayşe SokulluAyşe Sokullu

Tiroid bezi nedir?

Tiroid bezi boyun ön kısmında, adem elması da denilen larinks kıkırdağının önünde yer alan, papyona benzeyen, 2 parçalı, yaklaşık 15-20 gr ağırlığında olan bir salgı bezidir. Çalışması beyinde hipofiz adı verilen bölgede salgılanan Tiroid Stimulan Hormon (TSH) tarafından düzenlenir. Tiroid bezinden Triiodotironin(T3) ve Tiroksin(T4) adı verilen iki hormon salgılanır. Tiroid hormonları anne karnından itibaren bebeğin tüm sistemlerinde gelişime katılır, oksijen tüketimini sağlar, büyüme ve gelişmeyi hızlandırır, protein, yağ ve karbonhidrat yapım ve yıkımında rol alır.

Tiroid bezinin normalden fazla tiroid hormonu salgılaması Hipertiroidi, yetersiz tiroid hormonu salgılaması ise Hipotroidi olarak adlandırılır.

Guatr : Tiroid bezi boyutunun normalden daha büyük olmasıdır. Bütünü ile büyüyebileceği gibi, nodüller şeklinde de büyüyebilir. Guatr durumunda hormonlar normal , yüksek ya da düşük bulunabilir.


Çocuklarda en sık görülen tiroid hastalığı Hipotiroidi’dir.

a) Hipotiroidi doğumsal olabilir. Bu durum az hormon salgılanmasından veya bezin tamamen yokluğundan kaynaklanabilir. Erkek bebeklerde daha sık rastlanır. Sıklığı 1:2500-4000 arasında değişir. Yenidoğan bebeklerde ilk haftalarda herhangi bir hastalık bulgusu olmadığından tanısı zordur ama hastalık varlığı ciddi zeka geriliklerine, boy kısalıklarına neden olabilir. Yenidoğan döneminde tiroid salgısının olmaması ile uzamış sarılık, ilk kakayı geç yapma, uyandırmada zorluk, bıngıldağın normalden daha geniş olması gözlenebilir.

b) Hipotiroidinin edinsel olarak sonradan gelişebilir : Bölgesel olarak su ve besinlerde yetersiz iyot alımına bağlı gelişebilir. Özellikle Yedigöller bölgesi ve Karadeniz bölgesi'nde bu duruma sık rastlanmaktadır. Bazı ilaç alımları da tiroid bezinin yetersiz çalışmasına neden olabilirler. Diğer bir neden ise vücudun tiroid bezine karşı geliştirdiği otoantikorlar aracılığı ile hipotiroidi gelişmesidir. Bu durum ergenlik yaşlarında sık rastlanır ve kız çocuklarda erkeklere göre 4-5 kat daha sık görülür.

Hipertiroidide ise tiroid bezi bilinmeyen bir sebeple hızlı çalışabilir veya dışarıdan uyarı ile fazla tiroid hormonları salgılanır.

Klinik bulgular :

Hipotiroidi:

Kalp atım hızı daha yavaş

Cilt soğuktur

Soğuğa tahammülsüzlük

Kabızlık

Daha az hareketlilik

Kilo fazlalığı, boy kısalığı

Hipertiroidi:

Çarpıntı

Cilt daha sıcaktır

Sıcağa tahammülsüzlük

Sık ishal

Ellerde titreme

Normalden daha zayıflama

Terleme, sinirlilik


Tiroid hastalıklarından şüphe edilmesi durumunda kanda hormon düzeylerinin tespiti gerekir. Sık kullanılan kan testleri TSH, serbest T3, Serbest T4 kullanılır. Bunun yanında gereklilik durumunda Tiroid Ultrasonografisi ve Tiroid Sintigrafisi testleri de yapılabilir.

Toplumda sık görülen ve doğumsal olduğunda kalıcı sorunlara yol açan bu hastalığın erken tanınması için ülkemizde 2006 yılından beri Yenidoğan Tarama Programı ile doğumdan 48 saat sonra alınan topuk kanı testi yapılmaktadır. Erken tanı ile ilk 21 gün içinde tedavi başlandığında kalıcı etkiler görülmeksizin tedavi mümkündür.

Tiroid hormonlarının sentezlenmesinde iyot çok önemlidir. İyot eksikliği de hipotiroidi nedenlerindendir. Ülkemizde yöresel olarak su kaynakları ve besinlerde İyot eksikliği saptanmıştır. Bu nedenle sofra tuzlarına iyot eklenmesi önemli bir halk sağlığı önlemidir. Ayrıca İyot emilimini engelleyen karalahana gibi gıdaların fazla tüketimi hipotiroidiye yol açan sebepler arasında sayılabilir.


Doğumsal hipotiroidi geçici ya da kalıcı olabilir.

Annenin diyetine, fazla veya eksik iyot alımına, ilaç kullanımına veya varolan tiroid hastalığına (Hashimoto tiroiditi gibi) bağlı olarak bebeklerde geçici fonksiyon bozuklukları olur.

Öncelikle gebelikte doğru beslenme, yeterli ve sürekli iyot alımı, annenin hipo/hipertiroidi durumlarının farkına varılarak doğru ilaç kullanımı ve bebeğin uygun koşullarda doğumunun sağlanması ile geçici hipotiroidiler büyük ölçüde azaltılabilir. Geçici hipotiroidi zamanla düzelse de hipotiroid geçirilen süre bebeğe zararlı olabileceğinden bu dönemde ilaç başlanarak izlenmesi uygundur. Doğumsal tarama testleri sonrası TSH değeri yüksek bulunan bebeklerde 2. Kontrolde de değer yüksekse ilaç başlanmalı, bebek kilo almasına rağmen zaman içinde ilaç ihtiyacı artmazsa veya azalırsa durumun geçici olduğu anlaşılarak ilaçlar zaman içinde kesilmelidir.

Kalıcı olan doğumsal tiroid hastalıklarının en sık sebebi tiroid bezinin yapısal bozukluklarıdır ve çoğu vakada sebebi belirlenemez. Tiroid bezinin tamamen yokluğu, normalden küçük oluşu veya normal yeri dışında dil kökü gibi farklı bölgede bulunması mümkündür. Vakaların %2 gibi bir kısmı ailesel iken %98 i ailedeki ilk vaka olarak (sporadik) gerçekleşir. Bu nedenle tarama testleri ile tüm yenidoğanların değerlendirilmesi önemlidir. Tarama testleri 48-72 saatte alınır. İlk 24 saatte doğum sonrası soğuk stresi sebebi ile TSH da yanıltıcı yükseklik olabilir, herhangi bir sebeple 48 saatten önce alınması gerektiğinde 2. Hafta sonuna kadar tekrarlanmalıdır.

Tanısı tarama testleri sayesinde erkenden konabilen hipotiroidi hastalığının tedavisi çok kolaydır. Yeterince salgılanmayan tiroksin (T4) hormon tedavisi ne kadar erken başlanır ise tedavide başarı da o oranda yüksek olacaktır. Tiroid bezi yokluğunda tedavi ömür boyu devam eder. Hem hastalığın seyrinin izlenmesi hem de tedavi planlamaları açısından düzenli olarak doktor kontrolleri yapılmalıdır. Aralıklı yapılan kan testleri ile ilaç dozlarında değişiklikler yapılabilir.

Edinsel hipotiroidi ise normal büyüyen çocukta sonradan gelişen tiroid fonksiyon bozukluğudur. En sık sebebi Hashimoto tiroiditidir. Daha az sıklıkta ilaç kullanımları, aşırı iyoda maruziyet, ışınlamalar ve cerrahi girişimler hipotiroidiye sebep olabilir. Nadiren sistemik hastalıklara eşlik eden durumlar da olabilir. Ailesinde tiroid sorunu yaşanan çocuklarda bu konuda takibe önem verilmeli, ergenlik gibi büyüme hızının değiştirği dönemlerde kontroller yapılmalıdır.

Edinsel hipotiroidide ebeveynlerin dikkatini çekebilecek klinik belirtiler büyüme hızında azalma, halsizlik, kabızlık, artmış uyku ihtiyacı, soğuğa dayanıksızlık (kolay üşüme) olabilir. Guatrın eşlik ettiği durumlarda boyunda tiroidin olduğu bölgede şişkin görüntü dikkati çekebilir. Çoğunlukla okul performansı etkilenmez . Ergenlik gecikebilir, ergenlerde adet düzeni bozulabilir.

Tanı testleri sonrası nedene yönelik tedaviler ve gerekirse tiroid hormon tedavileri ile edinsel hipotiroidi tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Hipertiroidi

Çocukluk çağında daha az görülmekle beraber her yaşta karşılaşılabilir. Aşırı hormon üretimine sebep olan tiroid nodülleri, viral tiroiditler, aşırı iyot alımı hipertiroidiye yol açabilir. Tanıda hormon testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Hipotiroidinin aksine bu durumda hormon üretimini baskılayan ilaç tedavileri verilir. Demir, çinko, selenyum gibi eser elementlerin kullanımı kan değerlerine bakılarak düzenlenir. Doğru beslenme tiroid faonksiyonlarını düzenlemede yardımcıdır.

31 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments


  • download
  • linkedin
  • Instagram

©2020 by Ayşe Sokullu. Proudly created with Wix.com

bottom of page